İsrail'in 7 Ekim'den bu yana Gazze'deki katliamları sürerken askerlikten muaf tutulan Ultra Ortodoks (Haredi) Yahudilerin başta çocuk ve kadınlar olmak üzere binlerce sivili orduya alınması çağrılarına karşı, Haredilerin askerliğe zorlanmaları halinde yurt dışına gidecekleri söylemi ülkede ayrışmaya neden olan tartışmaları tırmandırdı.
ZORUNLU ASKERLİK GELECEK Mİ?
İsrail'in Gazze'deki yoğun saldırılarının yanı sıra Hizbullah ile devam eden çatışmalar ve Lübnan'a yönelik olası bir kara operasyonu, Ultra Ortodoks Yahudilere zorunlu askerlik getirilmesine ilişkin uzun süreli tartışmaları yeniden gündeme taşıdı.
'ASKERLİKTEN MUAFİYET YASAL OLMALI'
Erkekler için 2 yıl 8 ay ve kadınlar için 2 yıl zorunlu askerlik hizmeti bulunan ülkede, İsrailli siyasetçi ve bakanlar dindar Yahudilerin de orduya alınmasını talep ederken, Haredi partiler ise askerlikten muaf tutulmayı yasal güvence altına almak istiyor.
HAREDİ YAHUDİLER KİMDİR?
Harediler, 9 milyon civarındaki İsrail nüfusunun yaklaşık yüzde 12'sini teşkil ediyor ve "Ultra Ortodoks" ismiyle de anılıyor. Ülkedeki Haredilerin büyük çoğunluğu Batı Kudüs'teki Meaşerim Mahallesi'nde ve başkent Tel Aviv yakınlarındaki Bney Brak kentinde yaşıyor.
Laik Yahudilerle aralarında birçok konuda görüş ayrılığı bulunan Harediler, toplumun geri kalanına entegre olmayı büyük oranda reddediyor.
HAREDİ YAHUDİLER NEDEN ASKERLİK YAPMIYOR?
Haredi Yahudilerin çoğu, İsrail'in Filistinlilere yönelik politikalarına karşı oldukları için değil de orduda dinlerinin gerektirdiği şekilde yaşayamayacakları gerekçesiyle askerlik yapmak istemiyor.
26 yaşına kadar Tevrat Kursları'nda (Yeşiva) eğitim almaları halinde askerlikten muaf tutulan Harediler, zorunlu askerlik karşıtı protestolar düzenliyor ve bu gösterilerde İsrail polisi ile sık sık arbede yaşanıyor.
YASAKLAR TARTIŞMALARA YOL AÇTI
Haredi Yahudilerinden Shbtai Blat'a göre, Haredim kuralları laiklerle karışmalarını yasaklıyor. Blat, kendi toplumu ile laik kesim arasındaki ayrımı, “Bizim için iyi olan onlar için kötü, onlar için kötü olan bizim için iyi. Bu sebeple tüm hahamlar bizim askere gitmemizin haram olduğunu söylüyor. Haham Ovadya Yusuf, 'Tevrat okumayan biri askere gitmemeli' diyor" şeklinde yorumluyor. Bir başka Haredi İsrael Ari ise orduda insanların dinini yaşayacağı bir alan olması gerektiğini vurguluyor ve İsrail ordusunda bu imkanın bulunmadığına işaret ediyor. Ari, İsrail ordusunun askerlere öğrettikleri vasıtasıyla fikirlerini zorla değiştirmeye çalıştığını ve bu nedenle askere gitmeye karşı olduğunu söylüyor.ZORUNLU ASKERLİK KONUSU NEDEN TETİKLENDİ?
İsrail'in 7 Ekim'de Gazze'ye başlattığı saldırılar sonrası çok sayıda yedek asker de orduya çağrılırken, uzun yıllardır tartışmalara neden olan Haredi Yahudilerinin de zorunlu askerliğe tabi tutulması yeniden gündeme geldi.
Gazze'de insanlık felaketine yol açan İsrail ordusunun, ülkenin kuzeyinde Hizbullah ile devam eden çatışması ve Lübnan'a yönelik olası kara operasyonu sinyalleri verilirken ordunun ek askerlere ihtiyaç duyduğu belirtiliyor.
'OLMAZLARSA DEVEM EDEMEYİZ'
İsrail'de ana muhalefet lideri Yair Lapid, dün yaptığı açıklamada, İsrail'in ultra Ortodoks birlikler olmadan "birden fazla cephede savaşmaya devam edemeyeceğini ve ordunun sınırlarına ulaştığını" söyledi.
'HAREDİ YAHUDİLER'DE ASKERE ALINMALI'
Yedioth Ahranoth gazetesinin 1 Mart tarihli haberine göre, İsrail Genelkurmay Başkanlığı ordunun acilen en az 7 bin ek askere ihtiyaç duyduğunu ve bunların yaklaşık yarısının muharebe mevzilerinde görev yapacağını açıkladı. İsrail Savunma Bakanı Yoav Gallant, 28 Şubatta yaptığı açıklamada, Haredi Yahudi kesimin de 7 Ekim'den sonra ortaya çıkan tabloda askere alınması çağrısında bulundu.
Gallant, tartışmalı konuya dair, "Askerlik yükünü taşımak ulusal bir görev. Toplumun tüm kesimleri bu yükü omuzlamalı. Askere alım uygulamalarında bir uzlaşıya varmalıyız ve Ultra Ortodoksları da askere almalıyız." değerlendirmesini yaptı.
'MİLLİ VE SOSYAL İHTİYAÇ'
İsrail Savaş Kabinesi üyesi Benny Gantz da İsrail toplumunun tüm kesimlerinin askerlik hizmetine katılması gerektiğini, "bunun güvenlikle ilgili, milli ve sosyal bir ihtiyaç" olduğunu savundu.
Gantz, Savunma Bakanı ile İsrail toplumunun tamamının katılımının sağlanacağı kapsamlı bir askerlik yasası üzerinde çalışacaklarını belirtti. Genelkurmay Başkanı Herzi Halevi, zorunluğu askerliğin önemini vurgulayarak, İsrail toplumunun "mümkün olduğu kadar çok bileşeninin" askere alınması gerektiğini belirtti.
'TEVRAT EĞİTİMİ TEMEL HAK'
Öte yandan İsrail'de koalisyon ortağı Haredi partiler, "Tevrat eğitiminin temel hak olduğu" yönünde bir kanun geçirerek temsil ettikleri kesimin askerlikten muaf tutulmasını yasal güvence altına almak istiyor.
'HÜKÜMET DÜŞEBİLİR!'
İsrail İnşaat ve İskan Bakanı ve Birleşik Tevrat Yahudilik Partisi lideri Yitzchak Goldknopf, dini kurumlarda eğitim alanların zorunlu askerlikten muaf tutulmasını sağlayan bir yasanın çıkmaması durumunda hükümetin düşeceğini belirtiyor.
İsrail Yüksek Mahkemesi şubat ayında ultra Ortodoks Yahudilerin askerlikten muaf tutulmasına ilişkin hükümet kararının uzatılmasını görüşürken, hükümet de Mahkemeye sunduğu savunmada, hazirana kadar zorunlu askerliğe ilişkin bir yasa teklifi hazırlamak için süre talep etti.
Ülkede hükümetler, Savunma Bakanlığı aracılığıyla orduya Tevrat okullarında dini eğitim gören erkeklerin zorla silah altına alınmaması yönünde talimat gönderiyor.
'EĞER BİZİ ASKERE ZORLARLARSA GİDERİZ!'
Haredilerin askere alınmasına yönelik baskıların 7 Ekim sonrası fazlasıyla artması sonrası İsrail'in Sefarad Başhahamı Yitzhak Yosef, 3 gün önce yaptığı açıklamada, dindar İsraillilerin askerlik hizmetine zorlanması halinde hepsinin yurt dışına gideceğine yönelik bir çıkışta bulundu.
Artan baskılara, "Eğer bizi orduya katılmaya zorlarlarsa hepimiz ülke dışına çıkarız. Bilet alıp gideriz." tepkisini veren Yosef, "Tevrat olmadan, dini okullar olmadan ordunun hiçbir başarısının olmayacağını" kaydederek, İsrail ordusunun Tevrat'a inanan dindarların sayesinde başarılı olduğunu iddia etti.