Türkiye’nin tarım, gıda ve içecek sektörü yılın ilk 11 ayında 23,85 milyar dolar ihracat, 19,69 milyar dolar ithalat yaptı. Dış Ticaret Dengesi, Ocak-Kasım döneminde 4,16 milyar dolar fazla verdi. Kasım ayında sığır ithalatı yüzde 940 oranında arttı.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) Dış Ticaret Verileri temel alınarak hazırlanan Türkiye Gıda ve İçecek Sanayii Dernekleri Federasyonu (TGDF) Dijital Veri Paneli’ne göre, bu yılın ilk 11 ayında tarım, gıda ve içecek sektörü geçen yıl aynı döneme göre yüzde 5,38 artışla 23,85 milyar dolar ihracat ve yüzde 5,75 artışla 19,69 milyar dolar ithalat yaptı. Ocak-Kasım döneminde Dış Ticaret Dengesi 4,17 milyar dolar fazla verdi.
Özel Ticaret Sistemi (ÖTS) çerçevesinde yayınlanan Dış Ticaret Verileri’ne göre, yılın ilk 11 ayında ihracat geçen yıl aynı döneme kıyasla yüzde 5,38, ithalat ise yüzde 5,75 arttı.
Kasım 2023 itibarıyla aylık temelde ise ihracat geçen yıl aynı döneme kıyasla yüzde 5,34 artışla 2,62 milyar dolar olurken, ithalat ise geçen yıl aynı döneme göre yüzde 11,71 azalarak 1,43 milyar dolar oldu. Kasım ayında sığır ithalatı yüzde 940 ve buğday ithalatı yüzde 8,6 artarken, soya fasulyesi ithalatı yüzde 16,4 düştü.
Sığır ithalatındaki artış kasım ayında da sürdü
Sığır ithalatındaki artış temmuz, ağustos, eylül ve ekim ayından sonra kasım ayında da devam etti. Kasım ayında sığır ithalatı yüzde 940 oranında arttı. Yılın ilk 11 ayında toplam 1,03 milyar dolar sığır ithalatı yapılırken, sadece kasım ayındaki sığır ithalatının tutarı 170,4 milyon dolar oldu. Kasım ayındaki sığır ithalatında en büyük pay 92,8 milyon dolarla Brezilya’ya ait olurken, bu ülkeyi 43,2 milyon dolarla Uruguay ve 8,8 milyon dolarla Çekya izledi.
Yılın ilk 11 ayında Dış Ticaret Dengesi fazla verdi
Yılın ilk 11 ayında tarım, gıda ve içecek sektöründe Dış Ticaret Dengesi fazla verdi. Dış Ticaret Dengesi Ocak-Kasım döneminde geçen yıl aynı döneme göre yüzde 3,66 artışla 4,16 milyar dolar fazla verdi. Geçen yıl Ocak-Kasım döneminde Dış Ticaret Dengesi 4,02 milyar dolar fazla vermişti. Kasım ayı itibarıyla aylık bazda ise Dış Ticaret Dengesi 1,19 milyar dolar fazla verdi.
Yılın ilk 11 ayında birim ihracat değeri geçen yıl aynı döneme kıyasla yüzde 6,6 düşüşle 1.125 dolar/ton oldu. İthalat birim değeri ise geçen yıl aynı dönemle karşılaştırıldığında yüzde 7,94 azalarak 635 dolar/ton oldu.
Dış ticarette öne çıkan ürünler
2023 yılının ilk 11 ayında ihracatta öne çıkan ürünlerde ilk sırayı 1 milyar 355,2 milyon dolar ile un aldı. Bu ürünü 871,8 milyon dolar ile rafine ayçiçeği yağı ve 839,1 milyon dolar ile fındık içi izledi. Bu ürünler, Ocak-Kasım dönemi itibarıyla toplam ihracatın yaklaşık yüzde 12,8’ini oluşturdu.
Aynı dönemde ithalatta ise en fazla ithal edilen ürün 3 milyar 186,1 milyon dolar ile buğday oldu. Buğdayı 1 milyar 606,2 milyon dolar ile soya fasulyesi ve 1 milyar 230,7 milyon dolar ile ham ayçiçeği yağı takip etti. Bu 3 ürün, Ocak-Ekim dönemi itibarıyla toplam ithalatın yüzde 30,58’ini oluşturdu.
Kasım ayı itibarıyla ihracat ve ithalatta durum
Aylık temelde değerlendirildiğinde, kasım ayında ihracatta öne çıkan ürünlerde ilk sırayı 176,2 milyon dolar ile mısır dane alırken, bu ürünü 132,1 milyon dolar ile mandalina ve 118,1 milyon dolar ile buğday unu izledi.
Aynı ayda en fazla ithal edilen ürünler ise 196,2 milyon dolar ile buğday, 170,4 milyon dolar ile sığır ve 85,2 milyon dolar ile soya fasulyesi olarak sıralandı.
İthalatta Rusya ve Ukrayna ilk sırada yer almaya devam etti
Bu yılın ilk 11 ayında yapılan ithalatta ilk sırayı 3 milyar 186,1 milyon dolar ile buğday aldı. Rusya ve Ukrayna, buğdayın en fazla ithal edildiği ilk iki ülke olmayı sürdürdü. Bu dönemde, Rusya’dan 2 milyar 409,7 milyon dolar, Ukrayna’dan 725,4 milyon dolar ve Moldova’dan 29,1 milyon dolar tutarında buğday ithalatı yapıldı. Rusya ve Ukrayna’nın toplam buğday ithalatındaki payı yaklaşık yüzde 98,3 oldu.
Aylık temelde bakıldığında ise kasım ayındaki 196,2 milyon dolarlık buğday ithalatının 175 milyon dolarlık kısmı Rusya’dan yapıldı. Rusya’nın ardından Ukrayna’dan 14,1 milyon dolar ve Moldova’dan 4,5 milyon dolar buğday ithalatı yapıldı.
Yılın ilk 11 ayında buğdaydan sonra 1 milyar 606,2 milyon dolar tutarında soya fasulyesi ve 1 milyar 230,7 milyon dolar tutarında ham ayçiçeği yağı ithal edildi. Soya fasulyesi ithalinde ilk sırayı 949,3 milyon dolar ile Brezilya alırken, bu ülkeyi Ukrayna (515.4 milyon dolar) ve ABD (116,3 milyon dolar) takip etti. Ayçiçeği yağı ithalatında ise sıralama 803,8 milyon dolar ile Ukrayna, 400,5 milyon dolar ile Rusya ve 15,7 milyon dolar ile Bulgaristan oldu.
Türkiye’nin ithalatında ilk 3 sırada yer alan 3 üründe ithalatın büyük bölümünün Rusya ve Ukrayna’dan yapılmasına devam edildi.
En fazla ihracat ve ithalat yapan sektörler
Bu yılın 11 aylık dış ticaret verileri sektörlere göre incelendiğinde; en fazla ihracatın 2 milyar 554 milyon dolar ile şeker ve şekerli mamuller sektöründe yapıldığı görüldü. Bu sektörü sırasıyla bitkisel yağ sektörü (2 milyar 131 milyon dolar), yaş meyve sektörü (2 milyar 108 milyon dolar), sert kabuklu meyveler sektörü (1 milyar 709 milyon dolar) ve makarna sektörü (1 milyar 498 milyon dolar) takip etti.
Şeker ve şekerli mamuller sektörünün toplam ihracat içindeki payı yüzde 12,49, bitkisel yağ sektörünün yüzde 10,41, yaş meyve sektörünün yüzde 10,30, sert kabuklu meyveler sektörünün yüzde 8,35 ve makarna sektörünün yüzde 7,32 oldu.
Yine aynı dönemde en fazla ithalat 4 milyar 862 milyon dolar ile hayvan yemi sektöründe yapıldı. Bu sektörün ardından en fazla ithalat yapan sektörler; un (3 milyar 453 milyon dolar), bitkisel yağ (3 milyar 262 milyon dolar), canlı hayvan ticareti (1 milyar 56 milyon dolar) ile kakao ve çikolata (697 milyon dolar) sektörleri olarak sıralandı.
Hayvan yemi sektörünün toplam ithalat içindeki payı yüzde 29,42, un sektörünün yüzde 20,90, bitkisel yağ sektörünün yüzde 19,74, canlı hayvan ticareti sektörünün yüzde 6,39 ile kakao ve çikolata sektörünün yüzde 4,22 oldu.
İhracatın arttığı ve azaldığı sektörler
Bu yılın ilk 11 ayında geçen yıl aynı döneme kıyasla ihracatı değer olarak en fazla artan sektörlerin başında 510 milyon dolar ile (yüzde 51,55 artış) makarna sektörü geldi. Bu sektörü 390 milyon dolar ile (yüzde 56,71 artış) hayvan yemi sektörü, 244 milyon dolar ile yaş meyve sektörü (yüzde 13,12 artış), 221 milyon dolar ile sebze sektörü (yüzde 29,31 artış) ve 206 milyon dolar ile şeker ve şekerli mamuller sektörü (yüzde 8,78 artış) izledi.
Söz konusu dönemde ihracatı değer olarak en fazla düşen sektör 269 milyon dolar ile (yüzde 30,98 düşüş) beyaz et sektörü oldu. Ayrıca süt ve süt ürünleri sektörü 235 milyon dolar (yüzde 42,97 düşüş), salça ve konserve sektörü 119 milyon dolar (yüzde 12,41 düşüş), canlı hayvan ticareti sektörü 62 milyon dolar (yüzde 52,43 düşüş) ve bakliyat sektörü 58 milyon dolar (yüzde 8,92 düşüş) geriledi.
Bu yılın ilk 11 ayında geçen yıl aynı döneme göre, ithalatı değer olarak en fazla artan sektör 937 milyon dolar ile (yüzde 791,7 artış) canlı hayvan ticareti sektörü oldu. Bu sektörün ardından pirinç değirmenciliği sektörü 350 milyon dolar (yüzde 827 artış), un sektörü 227 milyon dolar (yüzde 7 artış), kakao ve çikolata sektörü 154 milyon dolar ile (yüzde 28,5 artış) ve kahve, çay ve baharat sektörü 95 milyon dolar (yüzde 19,2 artış) ile ithalatı değer olarak en fazla artan sektörler olarak sıralandı.
Bu dönemde ithalatı en çok düşen sektörler ise 433 milyon dolar ile (yüzde 11,7 düşüş) bitkisel yağ sektörü, 398 milyon dolar ile hayvan yemi sektörü (yüzde 7,6), 166 milyon dolar ile şeker ve şekerli mamuller sektörü (yüzde 23 düşüş), 30 milyon dolar ile balıkçılık ve su ürünleri sektörü (yüzde 11,3 düşüş) ve 15 milyon dolar ile kuru meyve ve sebze sektörü (yüzde 27,7 düşüş) oldu.
Dış ticarette öne çıkan ülkeler
Bu yılın ilk 11 ayında dış ticaret verileri ülke bazında değerlendirildiğinde; en fazla ihracat yapılan ülke 2 milyar 895 milyon dolar ile Irak oldu. Irak’tan sonra en fazla ihracat, 1 milyar 707 milyon dolar ile Almanya’ya, 1 milyar 600 milyon dolar ile Rusya’ya, 1 milyar 418 milyon dolar ile ABD’ye ve 1 milyar 88 milyon dolar ile İtalya’ya yapıldı. Yılın ilk 9 ayında, bu 5 ülkeye yapılan ihracat toplam ihracatın yüzde 36,51’ini oluşturdu.
Aynı dönemde ülke bazında ithalat en fazla 4 milyar 625 milyon dolar ile Rusya’dan yapıldı. Bu ülkeyi, 2 milyar 672 milyon dolar ile Ukrayna, 1 milyar 842 milyon dolar ile Brezilya, 923 milyon dolar ile Malezya ve 890 milyon dolar ile ABD izledi. Bu 5 ülkeden yapılan ithalat, toplam ithalatın yüzde 55,62’sini oluşturdu.
Türkiye’nin en fazla ithalat yaptığı ilk 2 ülke sıralamasında Rusya ve Ukrayna yerlerini korudu. Bu iki ülkeden yapılan ithalat, toplam ithalatın yüzde 37’sine denk düştü.
Türkiye, yılın ilk 10 ayında en fazla ihracat yaptığı ülkelerden Irak’a un, dondurulmuş tavuk eti, kırmızı mercimek; Almanya’ya fındık içi, ambalajlı fındık, kiraz, Rusya’ya ise alabalık, mandalina ve şeftali ihraç etti.
Türkiye aynı dönemde en fazla ithalat yaptığı Rusya’dan buğday, dane mısır, ham ayçiçeği; Ukrayna’dan ham ayçiçeği yağı, buğday, soya fasulyesi ve Brezilya’dan ise soya fasulyesi, sığır ve kahve ithal etti.
Verilen bilgiye göre, TÜİK’in açıkladığı Dış Ticaret Verileri temel alınarak hazırlanan TGDF Dijital Veri Paneli’ndeki hesaplamalara 01 ve 24 fasılları arasındaki tüm Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu (GTIP) kalemleri ile 29’uncu fasıl ve 35’inci fasıldan seçili ürünler dâhil edilmiştir.